Kripto paraların anonim ve şeffaf yapıları, DeFi teriminin de literatürümüze yerleşmesini sağladı. Farklı bir ekosistem olan DeFi, finans işlemlerinin daha hızlı, güvenilir ve az maliyetle yapılmasını sağlıyor. Durum böyle olunca bu sistem merak konusu oluyor.
İçerik Başlıkları
DEFİ Nedir?
DeFi, merkeziyetsiz (decentralized) ve finans (finance) kelimelerinden oluşmaktadır. Merkeziyetsiz Finans ya da kısa adıyla DeFi, hiçbir merkezi yapıya, otoriteye bağlı değildir. Tamamen Blokzinciri üzerinde çalışan yazılımların işleyişi yönetmesi sistemiyle çalışmaktadır. Bunun en güzel örneğini Bitcoin ve Ethereum kripto paralarının finansal işleyişiyle verebiliriz.
DeFi sistemi, finansal hizmetler olarak para alma, gönderme işlemleri dışında faiz kazanma, kredi alma/verme, borç verme, sigorta satın alma, türev takası, varlık takası, merkeziyetsiz borsa gibi hizmetleri de kapsamaktadır. Bu sistem de kripto paralarda olduğu gibi küresel, eşler arası (merkezi bir sistem olmadan doğru iki kişi arasında), takma isimli ve anonimdir.
DeFi’nin bir yerde kullanıcılarına güven vermesi gerekiyor. Her ne kadar merkeziyetsizlik ve şeffaflık sunsa da kötü amaçlar için kullanılabilir. Bitcoin örneğinde olduğu Bitcoin DeFi yapısı ,bozulamaz ve değiştirilemez matematik formülüyle sağlama alınmıştır.
DeFi sistemlerinde bir neden-sonuç ilişkisi vardır. Hangi işlemlerin hangi şartlarda yapılacağı nettir. DeFi sistemlerinde akıllı sözleşmeler, merkezsiz uygulamalar, konsensüs protokolleri önemli yer tutmaktadır.
DeFi Neden Önemlidir?
Kripto paraların büyük anlamda özgürlük sunmasıyla birlikte, aynı mantıktan hareketle daha demokratik bir finans sisteminin inşaası için DeFİ ekosistemi geliştirilmiştir. Dünya üzerinde iki milyara yakın insanın geleneksel finans sistemi (bankacılık işlemleri)’ne ulaşamadıklarını düşünecek olursanız, DeFi bu insanların finans işlemlerini rahatlıkla yapabilmelerini sağlamayı amaçlıyor. Tabi bunda geleneksel bankacılık işlemlerinin sunduğu engeller ve birçok insanın bankalara olan güvensizliği de önemli olmaktadır. DeFi, bu düşünceden hareketle geleneksel finans sistemlerinden daha iyi bir sistem sunacağını iddia ediyor. Bu iddiasını da şu uygulamalarla gösteriyor;
- Dünyanın her yerine çok ucuz, hızlı ve güvenli para transferi imkanı sunuyor.
- Borçlanma sistemiyle hem borç alabiliyorsunuz hem de borç verebiliyorsunuz.
- Sahip olduğunuz bir varlığı NFT yapabiliyorsunuz. Böylece hem o varlığa değer vermiş oluyorsunuz hem de satabiliyorsunuz.
- İnterneti olan herkesin erişebileceği daha açık,özgür ve adil finansal piyasalar oluşturma potansiyeline sahiptir. Bu piyasada takas merkezleri, bankacı maaşları gibi masraflarınız bulunmuyor.
DeFi Nasıl Çalışıyor?
Sistemdeki kullanıcıların geneli Ethereum blok zincirinde çalışan ve dapp (merkezsiz uygulama) yazılımlar aracılığıyla etkileşime giriyorlar.
- Ödünç verme; Kripto paranızı ödünç vererek, her dakika faiz ve ödül kazanıyorsunuz.
- Takas etme; Belirli kripto varlıklarını, aracısız olarak hisse senedi satar gibi eşler arasında takas edebiliyorsunuz.
- Borç alma; Kısa vadeli, evrak işleri olmadan kredi alabiliyorsunuz.
- Tasarruf yapma; Kripto paranızın belirli tutarını, tasarruf hesabı alternatiflerine yatırabilirsiniz.
- Türev satın alma; Belirli varlıklara kısa/uzun vadeli olarak oynayabilirsiniz.
DeFi’nin Avantajları Nelerdir?
- Herkese açıktır. Sisteme girmek için başvuru yapmanız veya hesap oluşturmanız gerekmiyor. Erişim için bir cüzdan oluşturmanız yetiyor.
- İşlem yapmak için KYC (Know Your Customer-Müşterinizi Tanıyın)’ye ihtiyacınız bulunmuyor. Yani, adınızı, e-posta adresiniz veya herhangi bir kişisel bilginizi vermeniz gerekmiyor.
- Şeffaflık sunmaktadır. Kullanıcıların hepsi yapılan işlemlerin tamamını görebilir.
- Esnek yapıya sahiptir. Varlıklarınızı izin almadan, transfer süresi beklemeden, yüksek ücret ödemeden istediğiniz zaman ve yere aktarabilirsiniz.
- Hızlıdır. Her 15 saniyede bir faiz oranları ve ödüller güncellenir.
DeFi’nin avantajlarının yanı sıra dezavantaj olarak nitelendirilebilecek iki yönü bulunuyor. Dünya genelini hedeflese de hali hazırda kullanan sayısı çok azdır. Yapılacak birçok işlem için veri tabanı önemlilik arz ediyor. Verilerin saklanmasında yeterli altyapısı bulunmuyor.