Akıllı Sözleşme Nedir? Nasıl Çalışır?

Blockchain (blok zinciri) dünyasında akıllı sözleşmenin ne olduğu ve nasıl çalıştığı yatırımcıların en çok merak ettiği konuların başında gelmektedir. Bu terim sıklıkla dillendirilse birçok yatırımcı bunun neyi ifade ettiğini anlayamıyorlar. Bu yazımızda akıllı sözleşme hakkında detaylı bilgiyi bulabilirsiniz.

Akıllı Sözleşme Nedir?

Akıllı sözleşme (smart contract), kripto para piyasasında, alıcı ile satıcı arasındaki anlaşmanın direkt kod satırlarına yazılmasıyla işleyen sözleşmeye denir. Akıllı sözleşmeler aslında bilgisayar programlarıdır. Bahsi geçen kod ve sözleşmeler dağıtılmış, merkezi olmayan bir blockchain (blok zinciri) ağı üzerinde bulunur. Kod, yürütmeyi denetlemektedir. Yapılan işlemleri takip edebilirsiniz, ama asla geri döndüremezsiniz.

Akıllı sözleşmeler, Ethereum blok zinciri üzerinde çalışmaktadır. Bir yerde Ethereum’u Bitcoin’den ayıran en temel özelliktir. Akıllı sözleşme de diğer sözleşmelerde olduğu gibi bir anlaşmanın koşullarını belirlemektedir. Fakat geleneksel sözleşmelerden ayrıldığı nokta, bir blok zinciri üzerinde çalışan kodlar şeklinde yürütülmesidir.

Akıllı sözleşmeler kredi, sigorta, lojistik, oyunlar vb. gibi çok yönlü eşler arası işlevler sunmaktadır. Geliştiricilerin uygulamalar oluşturmasına olanak tanımaktadır.

Akıllı Sözleşme Nasıl Çalışıyor?

Vitalik Buterin (Ethereum’un geliştiricisi), akıllı kontrat olarak bilinen akıllı sözleşmelerin nasıl işlediğini şöyle açıklamaktadır;

“Öncelikli olarak sözleşme bilgisayar diline dönüştürülüyor. Bloklara kayıt ediliyor. Sözleşme aynı zamanda dağıtık defter denilen dijital bölüme bir kopyası alınmaktadır. Dağıtık defter anonim olup, herkese açıktır. Zaman sınırı, nereden nereye gideceği gibi kod parçacığı, belirli görevler ve detaylar belirleniyor. Zamanı geldiğinde ve yeterli şartlar oluştuğunda işlem başarılı şekilde tamamlanıyor.”

Akıllı sözleşmelerin çalışma mantığını en iyi ifade edecek uygulama otomatların çalışma sistemidir. Otomatlara para veya bir nesne attığınızda, belirli bir komut -içindeki yiyecek-içeceklerin çeşitliliğine göre- veriyorsunuz. Herhangi bir aracıya gerek kalmadan yiyeceğinizi/içeceğinizi alıyorsunuz. Akıllı sözleşmeler de bu temele dayanmaktadır. Önceden belirlenen bir kodla belirli bir veri ile işlem yapıyorsunuz. Bu işlemi üçüncü kişilere ihtiyaç duymadan, şeffaf ve şifreli şekilde yapıyorsunuz.

Akıllı Sözleşmeler Neden Önemlidir?

• Merkezsiz uygulama ve token oluşturmaya yarar. Merkezsiz uygulamalar, merkezsiz finans (DeFi) teknolojisini içermektedir. Bu teknolojiyle herhangi bir aracı kurum, kuruluş olmadan dünyanın her yerinden işlem yapılabilmektedir.

• Yeni finansal araçlardan, lojistik ve oyun deneyimlerine kadar birçok alanda kullanılabilir.

• Herhangi bir kripto para işlemi gibi blok zincirinde depolanabilir.

• Blok zincirine eklendikten sonra geri alınamaz (istisnai durumlar hariç) veya değiştirilemez.

• Aracıları, üçüncü kişileri ortadan kaldırdığı için hızlı ve düşük maliyetlidir.

• Yazılımsal algoritmalar ile şifrelenip dağıtık defterlerde tutulduğu için yüksek güvenliklidir.

• Geleneksel finans piyasasında para birimlerini takas etmek maliyetli ve zaman alıcıdır. Daha da önemlisi dünyanın öbür ucundaki bir yabancıya likiditenin borç olarak verilmesi hem kolay hem de güvenli değildir. Ancak akıllı sözleşmelerle bu senaryolar mümkün kılınmaktadır.

Akıllı Sözleşmelerin Desteklediği Uygulamalar Hangileridir?

• Uniswap; Kullanıcılar bu platformda akıllı anlaşma aracılığıyla belirli kripto para türlerini takas edebilmektedir.

• Compound;Kullanıcıların akıllı sözleşmeleri kullanarak faiz kazanmasını, borç alabilmesini sağlayan platformdur. Yapılan işlemlerde aracı bankaya ihtiyaç yoktur.

• USDC; Akıllı sözleşme aracılığıyla bir USDC, bir ABD dolarına sabitlenmiştir. USDC yeni nesil stabil kripto para birimidir.

Bazı yatırımcılar bu uygulamaları nasıl kullanacağını bilemeyebilir. Örneğin elinizde USDC ile takas etmek istediğiniz bir miktar Ethereum olsun. Elinizdeki paraları Uniswap’a yatırıyorsunuz. Sistem, akıllı sözleşme aracılığıyla en iyi kuru bulup, takası gerçekleştiriyor. Aldığınız USDC’leri Compound’a yatırıp, bir kısmını borç verebilir, kalanını da faize (faiz algoritmik olarak belirleniyor) yatırabilirsiniz.