Teknolojinin hayatımızdaki yerinin hızla artması, farklı beklenti ve ihtiyaçları da beraberinde getiriyor. Bu ihtiyaçlar arasında bilgi ve veri güvenliği daha fazla kendini hissettiriyor. Özellikle finans gibi kişisel verilerin de içinde olduğu, birçok işlemin birlikte yürütüldüğü alanlarda ihtiyaç duyuluyor. İhtiyaca yanıt olarak blockchain teknolojisi burada devreye giriyor. İhtiyaç duyulan alanlarda veri güvenliğini ve şeffaflığını sağlamayı amaç ediniyor.
İçerik Başlıkları
Blockchain Nedir?
Blockchain (blok zinciri), bloklardan oluşan zincir yapıyı tanımlıyor. Dağınık yapıda bir veri tabanı sistemi olarak şifrelenmiş işlemlerin takibini sağlıyor. İş ağında yer alan işlemlerin kaydedilmesi, varlıkların takip edilmesi gibi süreçleri kolaylaştırıyor. Kısaca bu sistemi, paylaşılabilen ve üzerinde değişiklik yapılamayan bir defter olarak düşünebilirsiniz. Bu deftere; ev, araba, nakit, toprak gibi somut varlıkları; fikri mülkiyet, patent, telif hakları, marka gibi soyut varlıkları kaydedebiliyorsunuz.
Blockchain Teknolojisi Neden Önemlidir?
Sistemde işler, bilgi üzerinden ilerliyor. Bilgi ne kadar hızlı ve doğru şekilde aktarılırsa iş süreçleri de daha güvenli ve verimli şekilde işlenebilmektedir. Blockcahin, dağıtık defter özelliğiyle yalnızca izni olan ağ üyelerinin ulaşabileceği yapıdadır. İzni olan üyeler de verilerde herhangi bir değişiklik yapamıyorlar. Teknolojiyi ideal kılan başka bir özellik de paylaşabilen ve şeffaf bilgi sağlayan yapıda olmasıdır. Bu özellik de kullanıcıda güven oluşmasını sağlamaktadır.
Blockchain teknolojisi, bünyesindeki bilgileri güvenle saklama özelliğiyle veri gizliliği sunar. Sistemdeki herhangi bir veriyi değiştirmek istediğinizde diğer bloklardan izin almak zorundasınız. Yani, blok sayısı kadar onay mekanizmasını devreye sokmanız gerekiyor. Sistem böyle bir uygulamayla, dışarıdan gelebilecek iyi ya da kötü niyetli bir aksiyonun önüne geçerek üst düzey güvenlik sağlıyor.
Blockchain Nasıl Çalışır?
Blockchain, bir merkeze bağlı değildir. Blok zincirinde yer alan verilerin tamamı, bütün bilgisayarlara açıktır. Bunun yanı sıra sistemde yapılan işlemlerin kime ait olduğuna, ne zaman yapıldığına dair bilgilere de şeffaf şekilde ulaşabiliyorsunuz.
Blockchain teknolojisinde kullanıcı adı, soyadı gibi kişisel bilgiler yerine, tüm işlemler için bir kimlik numarası kullanılıyor. Sistemde yapılan işlemler, kullanıcının sistemindeki matematiksel hesaplamalar – hash fonksiyonları – ile şifrelenerek zincir üzerine kayıt ediliyor. Hash fonksiyonları ile oluşturulan karakter dizileri harfler ile rakamlardan oluşuyor. En ufak bir değişiklik yaptığınızda farklı bir dizi oluşuyor. Yani, yaptığınız bir işlemi düzeltme, ekleme, çıkarma yapamıyorsunuz. Yeni bir düzeltme yapacağınız zaman yeni bir dizin oluşturuyorsunuz.
Sistemde her işlem gerçekleştikçe bir “veri bloğu” olarak kaydediliyor. Yapılan her işlem somut veya soyut bir varlığın hareketini gösteriyor. Veri bloğu kim, ne, ne zaman, nerede, ne kadar, ne durumda gibi bilgileri kaydedebilir.
Her bir blok, zincir misali birbirlerine bağlıdır. Bir varlık, bir yerden başka bir yere taşındıkça, sahipliği el değiştirdikçe, bu bloklar bir veri zinciri oluştururlar. Yapılan işlemin tam saatini ve sırasını doğrularlar. Herhangi bir bloğun değiştirilmesi veya var olan iki bloğun arasına başka bir blok yerleştirilmemesi için bloklar birbirlerine güvenli şekilde bağlanmıştır.
Bir Blockchain’in Temel Öğeleri
- Dağıtık büyük defter teknolojisi; Blockchain’i küresel bir açık hesap defteri olarak nitelendirebiliriz. Bu defter sadece kripto paraların üretiminde değil, farklı alanlarda saklama, yönetme, depolama için de kullanılıyor. Tüm ağ katılımcılarının, dağıtık büyük deftere ve işlem kayıtlarına erişimi vardır.
- Üzerinde değişiklik yapılamayan kayıtlar; Bir işlem dağıtık deftere kaydedildikten sonra kimse tarafından değiştirilemez. Bir işlemde hata varsa, hatayı tersine çevirmek için yeni bir işlem ekleniyor. Böylece her iki işlemi de görmüş oluyorsunuz.
- Akıllı sözleşmeler; Blockchain’de akıllı sözleşme adı verilen bir dizi kural, işlemleri hızlandırmak için otomatik olarak yürütülmektedir. Her işlemin özelliğine göre bu kurallar değişmektedir.
Blockchain Teknolojisinin Geleceğe Etkisi
Blockchain teknolojisi artık dijital para üretilen veri kayıt sistemi algısını tamamıyla aşmış durumdadır. Milyonlara ulaşan bir hesap defteri mantığı sunması avantajıyla iş hayatında yer alan sektörlerin ilgisini çekmektedir. Örneğin uluslararası para transferinde blok zinciri çözüm sistemi olan Ripple’ye bir Türk bankası da dahildir.
Danışmanlık şirketlerinin Blockchain hakkında olumlu beklentileri, IEEE ve ISO gibi kuruluşların blok zinciri teknolojisinin geliştirilmesi alanındaki hazırlıkları bulunuyor. Bu kuruluşlara göre, Blockchain teknolojisinin çok yakın zamanda finans sektörü başta olmak üzere birçok farklı sektörde etkin şekilde kullanılacağı görüşü hakimdir. Bu doğrultuda Microsoft ve IBM firmaları, blockchain teknolojisini kullanmak isteyen şirket, kurum ve kuruluşlar için bulut tabanlı blok zinciri alt yapıları geliştirmiştir.