Bitcoinle birlikte white paper terimi de literatürümüze girmiş oldu. Bir çeşit yönerge olan bu teknik doküman genel olarak devletler tarafından resmi olarak yayımlanmaktadır. Kripto para piyasasında ise farklı olarak kullanılmaktadır.
İçerik Başlıkları
Whitepaper Nedir?
Whitepaper, bir proje ekibi veya şirketin çıkartacağı ürün hakkında detaylı bilgi veren teknik bir dokümandır. Pazarlama sektöründen farklı olarak akademik ve teknik bir dille yazılmaktadır.
Whitepaper;
- Bir projenin yol haritasından,
- Ana hatlarından,
- Çözmeye çalıştığı sorundan, çözüm yöntemlerinden,
- Ne zaman ne olacağından,
- Süreçten bahseden özel bir metin olarak nitelendirebilirsiniz. Hatta aklınıza gelebilecek bütün etkileşim ve mimariden de bahsetmektedir. Bu nedenle başarılı olmak isteyen birçok ICO (ilk para arzı) gerçekleştirmek isteyenlerin ihtiyaç duyduğu belgedir. ICO’nun başarılı olabilmesi çok iyi yazılmış bir teknik dokümanla mümkün olacaktır.
Whitepaperda Neler Bulunuyor?
White paperin içeriğinde;
- Ürünün özellikleri,
- Amacı,
- Ne gibi yenilikler getireceği,
- Sorunlara karşı nasıl çözüm ürettiği, çözüm yolları,
- Felsefesi,
- Ürün hakkında teknik detaylar yer almaktadır.
White paperler, çıkarılacak kripto paralar için çok iyi bir kılavuz, tanıtım olmaktadır. Projenin bütün detayları belgede açık açık belirtildiği için yatırımcıların ilgisini çekmektedir.
Kripto paralara yatırım yapmanın yolu, ilgili paranın white paperını doğru okumakta geçmektedir. Bir white paperin neler içermesi gerektiği hakkında hukuki ve yasal kurallar bulunmuyor. Buna rağmen, teknik dokümanın iyi bir tanıtım yapması, getirdiği çözümleri, güvenlik prosedürünü ve yol haritasını detaylı şekilde içermesi gerekiyor. Bir white paperi nasıl okuyabileceğinizi bu yazımızda bulabilirsiniz.
White Paper Nasıl Okunur?
Whitepaper, kripto para piyasasına ekosistemine özgü bir terim olmasa da, Bitcoin’le birlikte kripto para literatürüne girmiştir. Genel olarak bir projenin, ürünün veya teklifin ayrıntılı açıklamasını içeren çok sayfalı teknik dokümandır. Normalde uzman kişilere yazıldığı için akademik makale olarakta nitelendirilmektedir.
Whitepaper içerisinde belli başlı konu başlıkları bulunmaktadır. Bu konu başlıklarının her birini ayrı başlıklar altında şöyle inceleyebiliriz;
1- Proje Ne İş Yapıyor?
Belge, giriş kısmıyla başlar. Bu genellikle ilgili projenin CEO’su tarafından yazılır. Bir nevi müşterilere yazılmış kendini tanıtan mektup olarak düşünebilirsiniz. Yazının içeriği tamamen fikir sahibi olmanızı sağlamalıdır. Şu soruların yanıtı tam olarak alabilmelisiniz;
- Bu teknoloji tam olarak ne iş yapıyor?
- Yeni bir kripto para mı üretiyor?
- Merkeziyetsiz bir seyahat ajansı mı inşa ediyor?
- Reel varlıkları alım-satıma imkan sağlayacak bir platformu mu oluşturuyor?
2- Böyle Bir Proje Neden Geliştiriliyor?
Projenin ortaya çıkış amacı tam olarak anlaşılmalıdır. Hangi sorunlara çözüm ürettiği, çözüm yolları detaylı şekilde açıklanmış olmalıdır. Kısaca aklınıza takılan “neden” sorularının yanıtını detaylı ve anlaşılır şekilde vermelidir.
3- Belirlenen Sorunlar Nasıl Çözülecek?
Sorunları belirlemek çok kolaydır. Önemli olan sorunlara üretilen çözüm yolları ve problem çözümünün nasıl yapılacağıdır. Bu kısım teknik ifadeler işlediği için anlaşılması zor olabilir. Belge, birçok teknik konu ve ifade içeriyorsa, anlamadığınız yerlerde, size yardımcı olacak makale ve videolardan yardım alabilirsiniz.
Projenin teknik yönlerini kavradığınızda eleştirel açıdan yaklaşarak, değerlendirmede bulunun. Örneğin; bu proje blok zincire ihtiyacı var mı, merkezi bir veri tabanı ile veya blok zincir ile çözümde maliyet karşılaştırılması nedir, merkeziyetsiz olması bu projenin amacına uygun mu gibi soruları sorabilirsiniz.
4- Ekipte Kimler Var?
Projenin arkasında kişiler, projenin kabul edilebilirliğini etkilemektedir. Ekipte yer alan isimler, deneyimleri, daha önce ürettikleri işler, projenin güvenilirliği ve sağlamlığı hakkında bilgi verecektir. Ekip isimlerini profillerinden araştırabilirsiniz.
5- Projenin Gelişme Aşamaları Nelerdir?
Bir projenin en önemli bölümü yol haritasının olmasıdır. Yapılacak ve yapılan işlemlerin hepsi yol haritasında tek tek gösterilmelidir. Bu husus, yatırımcıların projeye yaklaşımlarını etkileyecektir. Eğer projede yol haritası yoksa bu kötüye işarettir. Yatırımcılarda güvensizlik oluşacak, yaklaşımları olumsuz olacaktır.
İyi ve sağlam hazırlanmış bir yol haritası 1-2 yıllık planlama içermektedir. Proje aşaması, alım-satım başlaması, test ağı, ana ağın başlaması tipik bir yol haritasında yer almalıdır. Projede yer alan yol haritasını detaylı şekilde inceleyin. Sunulan bilgiler gerçekleri yansıtıyor mu, yoksa bir hayalden veya fikirden mi ibaret? Süreci sorgulayın. Yatırımcı gözüyle projeye yaklaşın. Kârınızı ne zaman realize edeceğinizi ve kâr beklentinizi karşıladığını göz önünde bulundurun.
6- Tokenomisi Nedir? Elde Edilen Fonlar Nasıl Kullanılacak?
Projenin tokenomisi demek, üretilecek tokenlerin piyasada dolaşımı ve hacmi demektir. Token ile ekonominin birleşiminden üretilmiş yeni bir kavramdır. Projeye yatırım yapmadan önce;
- Tokenlerin nasıl oluşturulacağı,
- Piyasaya sürülecek token sayısını,
- Token arz fiyatını,
- Tokenlerin ne için kullanılacağını
- Satılmayan tokenler ne olacak, yakma işlemi yapılacak mı, fonların kullanımı nasıl olacak gibi konuların cevaplarını arayın. Özellikle toplanan fonun ne kadarının; pazarlama ve faaliyet giderlerine, ürün geliştirmeye, ortaklara gideceği açıkça belirtilmiş olmalıdır.